woensdag 14 mei 2014

Opdracht 2: Beeldspraak, stijlfiguren en alles wat je anders bedoelt

In het dagelijkse leven maken we gemerkt of onopgemerkt enorm veel gebruik van beeldspraak. Wanneer je ruzie met iemand hebt en meldt dat hij 'zo dom als een ezel' is, bedoel je hier niet mee dat hij letterlijk zo dom is als een ezel, maar wil je wel even nadrukkelijk melden dat hij toch wel echt heel erg dom is. Je maakt hier gebruik van een als-vergelijking. Vervolgens vertelt hij je later in het gesprek dat 'je het niet te nauw met de waarheid neemt', en zo wordt hier weer gebruik gemaakt van een eufemisme om te zeggen dat je eigenlijk gewoon liegt. Jullie besluiten het bij te leggen, maar hij merkt nog wel even op dat je erbij lacht 'als een boer met kiespijn'. Ook dit is het gebruik van een als-vergelijking om te zeggen dat het duidelijk is dat je het niet met plezier doet.

Natuurlijk gebruiken we niet alleen beeldspraak, maar ook vele stijlfiguren in het leven. Een van je vrienden belt je op of je zin hebt om uit te gaan, waarop je antwoordt: 'dat lijkt me geen verkeerd plan!'. Hier gebruik je ongemerkt een stijlfiguur, namelijk een litotes om te zeggen dat het je een goed idee lijkt. Eenmaal in de stad, wanneer je naar een meisje fluit terwijl je vriend zegt dat ze er zeker niet slecht uitziet, maakt hij gebruik van een understatement. Niet slecht betekent hier dat er waarschijnlijk gewoon een bloedmooi wijf langs paradeerde, maar dat zeg je natuurlijk niet. Je merkt later die avond dat je vriend na een paar biertjes al ladderzat is en schreeuwt lachend naar hem dat 'weinig alcohol al teveel kan zijn'. Dit lijkt natuurlijk niet te kunnen, maar jawel, het is een paradox.

De eerste advertentie die ik heb gekozen is die van Greenpeace. Je ziet hier een plastic zak afgebeeld, die de vorm aanneemt van de ontploffing die een atoombom veroorzaakt. In deze advertentie wordt er duidelijk gebruik gemaakt van beeldspraak. Ze proberen door middel van een vergelijking een boodschap over te brengen. De boodschap die hierachter schuilt is denk ik dat wanneer je plastic of ander niet ecologisch afval zomaar in de natuur dumpt dit enorm schadelijke gevolgen zal hebben voor de natuur. Dit laat hij zien door een de schade/gevolg van een atoomboom uit te beelden met de plastic zak.

De volgende advertentie die mij aansprak was meteen de tweede, van de erg oud uitziende vrouw die een sigaret aansteekt met behulp van twee kaarsen die samen 42 maken, wat veel jonger is dan haar voorkomen doet vermoeden. Ook hier is weer gebruik gemaakt van beeldspraak, namelijk van een van-vergelijking. Het eerste wat namelijk bij mij opkwam, was 'je hebt de longen van een oud wijf'. Ik denk dus dat de maker met deze advertentie duidelijk probeerde te maken dat, wanneer je rookt, het z'n tol zal eisen op je lichaam, het slecht voor je is en dat je er eerder dood door zult gaan.

Daarna trok de advertentie van het kauwgom merk Fluogum mijn aandacht. Hier zie je een tandenborstel, maar met een kleine aanpassing. Er zitten geen borstelharen op, maar stukjes kauwgom. Deze advertentie maakt ook gebruik van beeldspraak. Ze proberen namelijk uit te beelden dat het gebruiken van de kauwgom hetzelfde effect zal hebben als het daadwerkelijk poetsen van je tanden met een echte tandenborstel. De boodschap van de maker is dus dat je net zo goed een stukje kauwgom kan pakken van dit merk, als dat je je tanden kan poetsen.

Typiste - Gerrit Achterberg: welke vormen van beeldspraak zijn er te vinden?

'Ik loop in haar geboorte': deze uitspraak is een personificatie van de stad, aangezien deze zelf niet echt geboren kan worden. De geboorte is iets menselijks/dierlijks.
'Schrijfmachine, kleine piano van mijn ziel: dit is een asyndetische vergelijking. De vergelijking bestaat tussen de schrijfmachine en het wat de piano van zijn ziel is. De piano van zijn ziel is hier het object, en de schrijfmachine is de werkelijkheid.
'Doffe perzikhuid': de uitspraak is een synesthesie, het is een combinatie van indrukken van verschillende zintuigen.

Hierna heb ik gekozen voor gedicht 3, Zie je ik hou van je van Herman Gorter, omdat deze mij veel meer aansprak.
Er is in dit gedicht duidelijk sprake van repetitio, namelijk het stuk 'ik hou van je ik hou van je'. Ook is er sprake van een antithese; Ik wou het allemaal zeggen - Maar ik kan het toch niet zeggen. Ook is er sprake van een enumeratie die als volgt gaat:
En je neus en je mond en je haar
En je ogen en je hals waar
Je kraagje zit en je oor
Met je haar er voor


Opdracht 1: Wat is poëzie en wat is het voor mij?

Toen er aan mij gevraagd werd wat poëzie nu precies voor mij inhoudt, kwam ik erachter dat mijn beeld ervan verder gaat dan wat het van Dale ons vertelt. Wanneer ik een definitie zou moeten vormen naar wat het volgens de regels is, is het een dichtvorm waarbij gebruikt wordt gemaakt van rijm, van regels waardoor het aangenamer lijkt op papier dan het klinkt in de oren. Een korte tekst waarbij je je bijna gedwongen voelt emoties te voelen. Zoals ik eerder al zei, verschilt mijn definitie hiervan. Voor mij is poëzie de vorm waarin de mens zichzelf en zijn diepste gevoelens naar woorden vertaalt. Poëzie zijn teksten vastgelegd aan literaire regels, terwijl het niet beperkt en gewaardeerd hoort te worden door regels, omdat het juist een middel is waarin de mens zich ongeremd en grenzeloos moet kunnen uitdrukken. Poëzie is ook steeds meer hetgeen waardoor de jeugd van nu zich als volwaardige dichters ziet. Alhoewel ik mijzelf zeker niet zo zie, zie ik poëzie wel als een prachtige uitlaatklep voor de typische dramatische tienergedachtes die we allemaal wel lijken te hebben. Al zijn het maar amateuristische lappen tekst, waarvoor grote namen zoals Edgar Allan Poe, Shakespeare en Toon Hermans hun neus zouden ophalen, in mijn definitie valt het allemaal binnen de poëzie. Of dat, volgens de taalkundige definitie, daadwerkelijk zo is, is natuurlijk een compleet ander verhaal.

Maar wat is nu echt de definitie van poëzie, zoals we die moeten kennen?
Blijkbaar is poëzie een dichtvorm die gebruikt wordt om gevoelens te uiten in weinig woorden, maar waarbij wel bij elk woord moet worden afgewogen hoe het het mooiste naar voren komt in het gedicht. Dit wordt bijvoorbeeld gedaan door het gebruik van rijm en andere stijlfiguren.

Met deze definitie ben ik gaan kijken naar de teksten die in de les waren behandeld, en kwam ik erachter dat ik dit wel degelijk onder poëzie vond vallen. De teksten waren voor mij herkenbaar poëzie, omdat er gevoel in lag en het op verscheidene manieren geïnterpreteerd kon worden. Wanneer je de teksten las, werd duidelijk dat dit niet zomaar een paar woorden waren die klakkeloos op papier waren gezet.  De taal die gebruikt werd was vloeiend, en er werd duidelijk gelet op hoe het zou klinken in de gedachten van de lezer.
Er is dan ook een fijne lijn tussen poëzie en proza, en bij Stitou kon ik deze grens niet vinden. Het lijkt als het waar een combinatie van beide, al neigt het naar mijn mening toch meer naar proza door de overduidelijke verhalende vorm die de tekst draagt. Er zaten enkele poëtische kenmerken in zoals dat de vader opstaat uit de kist wanneer de zoon hem dat vraagt, wat natuurlijk niet gebeurt als het daadwerkelijk een verhaal zou zijn. Het klinkt allemaal alsof er een diepere betekenis achterligt.

Uiteindelijk koos ik uit de tien gedichten het Egidiuslied van de anonieme schrijver. Waarom dit poëzie is voor mij? Er wordt veel gebruik gemaakt van stijlfiguren zoals antitheses en herhalingen, waardoor het aan de regels voldoet waaraan je denkt bij poëzie. Het is voor mij ook poëzie door de manier waarop hij zijn gevoelens uit. Er worden weinig verschillende woorden gebruikt, maar zelfs zonder is het immense verdriet van de schrijver om zijn vriend duidelijk te voelen. Nog een reden waarom het voor mij poëzie is; het dwingt je bijna de schrijver zijn pijn te voelen en het laat ondanks de beeldspraken duidelijk zien waar het om draait. Ook de verschillende rijmschema's duiden op poëzie.

Egidiuslied - Anoniem
https://www.youtube.com/watch?v=B30Xgrrqu78

Ik mis je zo, mijn kameraad.
Jij koos de dood, liet mij het leven.
Je vriendschap was er vroeg en laat,
maar 't moest zo zijn, een van ons gaat.

Nu ben je in 't hemelrijk verheven,
helderder dan de zonneschijn,
alle vreugd is jou gegeven.

Ik mis je zo, mijn kameraad.
Jij koos de dood, liet mij het leven.
met deze wereld en zijn kwaad.
Bewaar mijn plaats naast jou nog even,
ik moet nog zingen, in de maat,
tot de dood, die elk te wachten staat.

Ik mis je zo, mijn kameraad.
Jij koos de dood, liet mij het leven.
Je vriendschap was er vroeg en laat,
maar 't moest zo zijn, een van ons gaat.
Egidius, waar ben je gebleven?
Egidius, waar ben je gebleven?
Bid nu voor mij, ik ben verweven
Egidius, waar ben je gebleven?
(vertaling Willem Wilmink)